بررسی ترکیبات شیمیایی روغن فرار آویشن دنایی (Thymus daenensis Celak) جمع‌آوری شده از چهار منطقه مختلف استان اصفهان

مقدمه: گونه‌های آویشن از گیاهان دارویی بسیار مهمی هستند که به طور فراوان استفاده می‌شوند. برخی خواص روغن فرار انواع آویشن، مربوط به دو ترکیب تیمول و کارواکرول است. روغن فرار گل و برگ‌های آویشن، دارای اثر ضداسپاسم، ضدنفخ، ضدروماتیسم، ضدسیاتیک و ضدعفونی‌کننده قوی است. در داروسازی از روغن فرار آویشن برای تهیه محلول‌های دهان شویه و شربت‌های ضدسرفه استفاده می‌شود. هدف: هدف از این تحقیق آن است که ترکیبات متشکله روغن فرار آویشن دنایی با نام علمیThymus daenensis Celak از چهار منطقه استان اصفهان بررسی گردد تا منطقه‌ای که دارای مرغوب‌ترین اسانس است، مشخص شود. روش بررسی: سرشاخه‌های گل‌دار این گیاه در مرداد ماه 1383 از شهرهای اصفهان، گلپایگان، سمیرم و داران واقع در استان اصفهان جمع‌آوری گردید و پس از خشک شدن در دمای محیط، روغن‌های فرار آن‌ها جداگانه و به روش تقطیر با آب در مدت زمان 2 ساعت به دست آمدند. ترکیبات شیمیایی اسانس‌ها با استفاده از دستگاه‌های گاز کروماتوگراف (GC) و گاز کروماتوگراف متصل به طیف سنج جرمی (GC/MS) شناسایی و تعیین مقدار گردیدند. نتایج: بازده اسانس‌گیری براساس وزن سرشاخه خشک، برابر 4/3‌ درصد (اصفهان)، 9/3 درصد (گلپایگان)، 05/3 درصد (سمیرم) و 2/3 درصد (داران) محاسبه گردید. در میان 27 ترکیب شناسایی شده، پنج ترکیب اصلی تیمول (3/78- 3/51 درصد)، پاراسیمن (6/7 - 7/2 درصد)، گاماترپینن (1/10 - 7/2 درصد)، کارواکرول (2/9 - 0/2 درصد) و بتاکاریوفیلن (3/4 - 4/2 درصد)، بالاترین غلظت را به خود اختصاص می‌دهند. نتیجه‌گیری: نمونه سمیرم علی‌رغم آنکه کمترین بازده اسانس را داشته دارای بیشترین مقدار ترکیبات اختصاصی مربوط به روغن فرار آویشن است. در مقابل نمونه روغن فرار گلپایگان دارای بیشترین بازده اسانس و کمترین مقدار ترکیبات اختصاصی آویشن بود. بنابرین در صورتی‌که هدف از استحصال روغن فرار تنها میزان آن باشد، نمونه گلپایگان مناسب‌ترین نمونه و در صورتی‌که ترکیبات خاص آن مورد‌نظر باشد، نمونه سمیرم بهترین نمونه است.